İhsaniye ilçesine bağlı Döğer kasabasındadır. 1434 yılında II. Sultan Murat tarafından yaptırılmış bir Osmanlı eseridir. İki katlı han binası ile yanında develiği bulunan iki bölümden meydana gelir. İki katlı hanın üst odaları yolcuların yatma, alt kat ise dinlenme yeridir. Odalardan ikisi kubbeli diğeri tonoz kemerlidir. Ortadaki eyvanı, mescittir. Bina yerli tüf kesme taş ile kaplıdır.

Osmanlı en uzun ve eski ticaret imkânı ile beraber ticaret yollarına da sahipti. Bu nedenle Anadolu'nun her yerine giden ticari yolların kavşaklarında konaklama yerleri yapılmıştır. XII. yüz yılın yarısında Kervansaray denen bu tesislerde seyyah, yolcu ve tacirlerin istirahatı, huzur ve emniyeti sağlanıyordu.Kervansaraylar devletin yönettiği en büyük tesislerdendir. Kervansaraylar yazlık ve kışlık ahırı, mescidi, hamamı, terzisi, kunduracısı, çeşitli ihtiyaç maddeleri bulunduran esnafı olurdu.

Konuya bu bakımdan önem verdiğimiz Döğer Kervansarayı'nı tanıtmaya çalışacağız:

Afyon, Kütahya, Eskişehir illerinin sınır boncuğu olan Döğer kasabasında bulunan Kervansaray (Han) iki katlı olup bitişiğinde tek katlı "develik" olmak üzere iki bölümdür.

Kervansarayın birinci kısmı iki katlı olup, 29.40x13.20 metre İkinci kısım ise 27.10x13.20 metre ölçüsündedir.

Kervansarayın birinci bölümünün beden duvarları, üst örtüsü kesme taştan olmasına karşılık ikinci kısım moloz taştan yapılmıştır. Birinci kısmın zemin katı girişten sonra üç adet haç şeklinde paye birbirleri ile ve duvarlarla, kalın kemerlerle bağlanmışlardır.

Giriş kapısının hemen yanında bulunan nişin içerisindeki mazgal şeklindeki pencere içerisini aydınlatmaktadır.İç mekânın üzeri çapraz tonozlarla örtülmüştür. İkinci kata giriş kapısının karşısına gelen merdivenlerden çıkılmaktadır.İkinci kat uzun bir koridor şeklinde olup, çevresinde mazgal pencereli, ocaklı ve üzerleri kubbeli odalar bulunmaktadır.Ayrıca küçük bir mescit de bu bölüme eklenmiştir.

Kervansarayın ikinci kısmının girişi birinci kısma göre daha büyük ve dışa doğru çıkıntılıdır. Üzeri beşik bir tonozla örtülmüştür. Burası da kalın duvarlardan yapılmış olup, diğerinden farklı olarak tek katlıdır. İç mekân altı büyük sivri kemerlerle duvarlara ve birbirlerine bağlanarak bölümler oluşturmuştur. Üzeri beşik tonozla örtülüdür.

Kervansarayın bir ve ikinci kısımları arasında iki mazgal pencere bulunmaktadır. Büyük olasılıkla Döğer Kervansarayında önce birinci kısım, sonra da ikinci kısım yapılmıştır.

Develik baştanbaşa kemerlidir. İki katı bulunan han ise bölüm bölümdür. Sofa altı fil ayakları üzerine tonoz kemerlidir. Sıra sıra ocaklar olup barınaktır. Üst kattaki odalardan kenarlardaki iki oda kubbeli, diğerleri ise sofa tonoz kemerle örtülüdür.
Döğer kasabasındaki bu kervansaray, ne Selçuk ne de Germiyanoğulları kervansaraylarına benzeyen tipte değildir. Hanın arka tarafı depremden yıkılarak sofası açılmışsa da yakın bir zaman evvel imar ve ihya edilmiş, restorasyondan geçerek eski haline uygun olmasa bile yıkılmaktan kurtarılmıştır.

Her iki kısmın kapıları üzerinde herhangi bir yazıt yoktur. Mimari tarzı yönünden Osmanlı Sanat eseri olduğu kolayca kestirilebilirse de ne zaman yapıldığı bilinmiyor.
Elimizde tek bir belge vardır.

Buna göre:

"Döğer karyesinde vaki Murad Han bina eylediği Han, Mescit ve mektebi şerifi Evkafına imam mütevelli ve muallim olan Mehmed Efendi'nin Hüsn-ü rızasıyla Taktakizade Osman Efendi'ye terkinden tevcih "beratı!..."

Bu kayıttan II.Sultan Murad Han'ın Karamanoğulları üzerine sefere çıktığında Kervansaray'dan başka mescid, mektep yaptırmış olur. Mescid yenilenmiş, köy camii olmuştur. Okuldan eser kalmamıştır. Yalnız beratte kaydedilmeyen küçük bir hamam da vardır. Terkedilmiş ve harap olduğu için kaldırıldığı söylenmektedir.

II. Sultan Murad Han, Karamanoğulları üzerinden sefere çıktığında Kütahya'dan Karahisar'a gelirken Döger’de konaklamış yolun değeri göz önüne alınarak buraya bir kervansaray yapılmasını emretmiştir. Kitabesi günümüze ulaşmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Han'ın yapılışı yaklaşık olarak M.1434,H.837'dir.Döger’deki tek Osmanlı eseridir.

KAYNAK:www.ahsapkarkas.com